Masz nawracające wzdęcia, a twój brzuch wygląda jak balon i często Cię boli? Być może cierpisz na zespół jelita drażliwego (IBS), ale także te objawy mogą wiązać się z innymi zaburzeniami, które warto poddać szerszej diagnostyce!
Zespół jelita drażliwego (irritable bowel syndrome, IBS)jest to zaburzenie charakteryzujące się zmianą konsystencji lub częstości oddawania stolca oraz bólem podczas wypróżniania [1]. Podłoże choroby jest wieloczynnikowe, a najczęściej badaną przyczyną jest zaburzenie mikroflory bakteryjnej jelit.
Najczęściej zgłaszane objawy przez pacjentów to:
ból brzucha, ukazujący się jako stały lub nawracający, najczęściej zlokalizowany w podbrzuszu i lewym dolnym kwadrancie,
wzdęcia (uczucie pełnego brzucha),
zmiana konsystencji stolca oraz rytmu wypróżnień (biegunka, zaparcia lub oba)
Innymi objawami jest obecność śluzu w kale, nudności, wymioty, zgaga, odbijanie, refluks, ból w klatce piersiowej, zaburzenia połykania, okresową niestrawność, wczesne uczucie sytości po posiłku, a także oddawanie nadmiernej ilości gazów jelitowych [3].
Symptomy niezwiązane z przewodem pokarmowym to:
zmęczenie, senność,
częste bóle głowy,
częstomocz, nocne oddawanie moczu,
zaburzenia miesiączkowania [1,2].
Aby potwierdzić diagnozę IBS musimy spełniać tzw. Kryteria Rzymskie IV, a mianowicie:
Nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który spełnia co najmniej 2 z poniższych kryteriów:
Związany jest z wypróżnieniem
Związany jest ze zmianą częstości stolców
Związany jest ze zmianą konsystencji stolca
*kryteria muszą być spełnione przez ostatnie trzy miesiące, z początkiem objawów co najmniej pół roku przed rozpoznaniem
Bardzo ważne jest, aby poszerzyć diagnostykę w kierunku innych chorób, które mogą dawać objawy IBS [1,2]. Wykonaj badania w celu wykluczenia:
celiakii (trwałej nietolerancji glutenu) [5];
SIBO (zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego) - Osoby z IBS mają aż 5-krotnie większe ryzyko wystąpienia SIBO w porównaniu do osób zdrowych [2].
Chorobę zapalną jelit(badacze sugerują sprawdzenie kalprotektyny kałowej oraz białka C-reaktywnego (CRP) w surowicy u pacjentów z podejrzeniem IBS i objawami biegunki) [4, 5].
Niedokrwistości(niedokrwistość daje sygnał do pogłębienia diagnostyki) [4].
To jakie badania powinieneś/powinnaś wykonać powinien ustalić lekarz gastrolog i/lub dietetyk.
Narzędzia diagnostyczne, które mogą być pomocne to dokładny wywiad lekarski, badania krwi i kału oraz według wskazań lekarza - kolonoskopia (wykonanie kolonoskopii powinno być poprzedzone dokładnym wywiadem, podczas którego stwierdza się współistniejące objawy alarmujące, czynniki ryzyka choroby organicznej, a także wiek pacjenta przekraczający 50 lat – ze względu na większe ryzyko nowotworu jelita grubego) [2].
U osób z IBS szczególnie ważna jest:
Dieta- jest nieodłączną częścią leczenia IBS, która pozwala na redukcję występujących objawów [1,3]. Aktualne wytyczne mówią, że zalecenia dotyczące diety i stylu życia powinny być podejściem pierwszego rzutu [8].
regularne spożywanie posiłków, dokładnie przeżuwając każdy kęs, bez pośpiechu, a także unikanie jedzenia w nocy, a także zbyt dużych porcji.
eliminacja lub ograniczenie kawy oraz alkoholu [3].
zadbanie o odpowiednie nawodnienie(obecne wytyczne dietetyczne zalecają dzienne spożycie do 1,5-3 l płynów szczególnie w celu poprawy częstości stolca) [8],
zmiana stylu życia na bardziej aktywny - wykazano, że praktyka jogi zmniejsza objawy IBS. Należy jednak pamiętać, że zbyt intensywny wysiłek fizyczny może w rzeczywistości nasilać objawy. Zaleca się wykonywanie umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak joga, spacery, jazda na rowerze lub pływanie, przez co najmniej 30 minut dziennie minimum 5 dni w tygodniu [1,3].
ograniczenie stresu (istotny wpływ na rozwój IBS mają czynniki psychospołeczne, szczególnie pod wpływem stresu odnotowano zaostrzenie objawów),
dbanie o wystarczająco długi i spokojny sen [1].
Leczenie farmakologiczne i/lub psychoterapia jest często konieczne u pacjentów z umiarkowanymi i ciężkimi objawami [7].
Aktualne badania wskazują, że największą korzyść w poprawie jakości życia osób z IBS odnotowano w trakcie stosowania diety Low FODMAP [3]. Dieta ta znajduje zastosowanie także przy leczeniu SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego).
Termin FODMAP obejmuje słabo przyswajalne krótkołańcuchowe fermentujące węglowodany: oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. Założeniem diety jest wykluczenie z jadłospisu składników FODMAP, które są słabo wchłaniane w jelicie cienkim oraz charakteryzują się wysokim stopniem fermentacji w jelicie grubym, co wywołuje objawy zespołu jelita drażliwego [2,9].
Ograniczone trawienie FODMAP występuje zarówno u pacjentów z czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego, jak i u osób zdrowych, natomiast te osoby nie powinny zgłaszać dolegliwości [10].
Przykłady produktów bogatych w fodmap:
monosacharydy (np. fruktoza) - jabłko, brzoskwinia, mango gruszka, arbuz, owoce w puszce, syrop glukozowo-fruktozowy, fruktoza, miód.
laktoza - zwykłe i niskotłuszczowe mleko krowie, kozie i owcze, lody, jogurty zwykłe i niskotłuszczowe, świeże i miękkie sery
oligosacharydy (fruktany i/lub galaktany) -szparagi, karczochy, buraki, brokuły, brukselka, kapusta, koper włoski, czosnek, por, cebula, groch.
poliole - morela, awokado, wiśnia, liczi, gruszka, nektarynka, brzoskwinia, śliwka, suszona śliwka, kalafior, grzyby, słodziki: izomalt, maltitol, mannitol, sorbitol, ksylitol, i inne słodziki zakończone na „-ol” oprócz erytrolu.
ETAPY DIETY LOW FODMAP:
Dieta eliminacyjna powinna trwać od 4 do 6 tygodni (etap ten może pozwolić na zwiększenie tolerancji pacjenta na składniki bogate w fodmap).
Następnym etapem jest reintrodukcja, czyli stopniowe wprowadzanie produktów zawierających konkretny rodzaj fermentujących węglowodanów, aby sprawdzić poziom tolerancji osoby chorej.
Na koniec należy wrócić do standardowej diety, z uwzględnieniem mniej lub bardziej tolerowanych produktów. Jest to etap, kiedy wykorzystujemy zdobytą wiedzę na temat swojej tolerancji w praktyce.
W trakcie wszystkich etapów diety Low FODMAP bardzo istotna jest kontrola dietetyka, aby zapewnić zgodność i odpowiednie zastąpienie wykluczonej żywności odpowiednimi alternatywami, ponieważ pacjent na takiej diecie jest szczególnie narażony na niedobry: cynku, folianów, żelaza, a także błonnika.
Dieta Low FODMAPnie powinna być ściśle przestrzegana w dłuższej perspektywie, aby nie doprowadzić do niedoborów pokarmowych oraz zbyt dużego obniżenia poziomu bakterii jelitowych.
Jeśli w ciągu 4 tygodni od ścisłego przestrzegania diety low FODMAP nie nastąpi poprawa objawów, należy przerwać jej stosowanie i rozważyć inne opcje terapeutyczne.
Istotne jest, aby unikać zalecania diet eliminacyjnych w tym diety low fodmap u pacjentów z zaburzeniami odżywiania, takimi jak ortoreksjai/lub zaburzenie polegające na unikaniu/ograniczeniu przyjmowania pokarmów. Należy zachować ostrożność podczas pracy z pacjentami, którzy mają dodatkowe wymagania dietetyczne, takimi jak wegetarianie, pacjenci z cukrzycą lub osoby z nietolerancjami pokarmowymi[14].
Jeśli chcesz w zdrowy i świadomy sposób poprawić swoje samopoczucie, zgłoś się do mnie, a bezpiecznie przeprowadzę Cię przez każdy etap diety. Należy pamiętać, że nie jest to rozwiązanie idealnego dla każdego i nie u każdego nastąpi wyeliminowanie problemu, ponieważ podłoże IBS, czy SIBO może być bardzo różne, ale na ten moment jest to najskuteczniejszy sposób na poprawę jakości życia w tych chorobach.
>>> REZERWACJA WIZYTY <<<
1. Adrych K.: Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Forum Medycyny Rodzinnej 2018. 12: 224–233.
2.Fudalewicz R.: Zespół jelita drażliwego – problem wymagający wielodyscyplinarnego podejścia. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2020. 10: 247–253.
Twój komentarz